Cái không khí se lạnh cuối Đông thật phù hợp cho việc
tổ chức những đám cưới hỏi trọng đại. Nhiều trai thanh gái lịch đã chọn thời
điểm này cho ngày quan trọng nhất của đời mình, ngày kết thành đôi lứa. Vì vậy
mà người ta thường gọi thời gian lý tưởng đó là mùa cưới. Lúc này thời tiết ít
có mưa giông, chỉ có những giọt mưa phùn lất phất điểm tô cho không khí đưa dâu
thêm phần lãng mạn. Những giọt mưa đọng trên mái tóc các cô gái như những giọt
sương long lanh, làm duyên cho vẻ đẹp thiếu nữ. Thời gian bấy giờ như ngưng
đọng, phố phường Hà Nội tấp nập những xe hoa chở cô dâu và quan viên hai họ,
gợi chút tò mò cho người đi đường. Cũng có người nén tiếng thở dài, vì chợt
nhận ra mình vẫn còn lẻ loi, đơn chiếc. Những chiếc xe kết hoa dán đằng trước
mặt kính hai chữ “Song Hỷ”, nom thật vui mắt và sống động. Phía trong xe, thấp
thoáng ánh mắt nụ cười của cô dâu và chú rể với một vẻ tươi vui, mãn nguyện.
Đến mùa
cưới, phần lớn các đôi chọn tổ chức lễ cưới theo kiểu Âu hóa, vừa đơn giản lại vừa có vẻ hiện đại. Họ đặt tiệc cưới ở
nhà hàng, tại đây người ta có những phòng lớn để trang trí như một rạp cưới,
bàn ghế cũng đã có sẵn cho quan khách. Việc nấu ăn và phục vụ được chuyên môn
hóa, vì thế mà mọi thứ trông thật đẹp mắt và chuyên nghiệp. Khách khứa chỉ việc
đến chúc mừng và tặng quà, sau đó tiệc tùng vui vẻ rồi ra về. Những thắng cảnh
nổi tiếng của Thủ đô như Hồ hoàn kiếm, hồ Tây, Nhà hát lớn, công viên Thủ
Lệ...là nơi chụp ảnh ưa thích của các đôi uyên ương. Trang phục mà người ta
thường thấy là chú rể mặc comle và cô dâu mặc váy cưới kiểu Tây. Ai muốn hướng
về cội nguồn hơn một chút thì chọn trang phục cổ truyền, nữ mặc áo dài ta và đội mũ xếp,
còn nam thì vận áo dài kiểu các liền anh quan họ vẫn thường hay mặc.
Cũng có nhiều đôi uyên ương, bất chấp sự tiến nhanh của thời
đại mà vẫn lựa chọn cho mình lễ cưới truyền thống. Những đám cưới kiểu này
thường diễn ra ở ngoại thành, nơi mà nhiều phong tục cổ xưa còn được lưu giữ.
Trên con đường ven đê sông Đuống hay sông Hồng, những đám cưới với đủ sắc màu
trang phục làm mãn nhãn người qua đường, gợi lại hình ảnh cưới hỏi của một thời
xa xưa.
Theo tục lệ cổ truyền, để tiến tới hôn nhân thì người ta phải
tiến hành sáu lễ gọi là: Lễ Nạp Thái, Lễ Nạp Chưng, Lễ Vấn Danh, Lễ
Thỉnh Kỳ, Lễ Nạp Cát, Lễ Thân Nghinh. Sau này, thời hiện đại thì người ta
bỏ bớt nghi thức, chỉ rút gọn thành ba lễ: Lễ Chạm Ngõ, Lễ Ăn hỏi và Lễ
Cưới. Trong không khí se lạnh của xứ Bắc, người ta diện những bộ cánh
đẹp nhất để đến chạm ngõ nhà gái. Đây là lễ tiếp xúc chính thức giữa hai bên
gia đình, rồi thưa chuyện với nhau về hôn sự. Sau đó ít ngày thì tổ chức lễ ăn
hỏi. Nhà trai mang sang nhà gái những lễ vật như: Bánh Cốm, bánh su sê,
mứt sen, chè, rượu, trầu cau, thuốc lá...; trong đó bánh su sê - còn gọi là bánh phu thê - là thứ không thể
thiếu, vì nó tượng trưng cho tình duyên viên mãn của lứa đôi. Trong lễ ăn hỏi,
người ta cũng bàn định luôn về ngày cưới. Rồi sau khi đã thỏa thuận mọi nhẽ cho
đám rước dâu thì hai họ chào nhau mà vui vẻ ra về. Lễ quan trọng cuối cùng
là đám cưới, đây là ngày chính thức rước dâu, cô gái nước mắt vắn dài bái biệt
cha mẹ để mà về nhà chồng. Trên con đường đê đầy hoa dại nở hay phố phường tấp
nập, cô dâu được ngồi trong xe hoa mà ngắm nhìn cảnh mọi người đưa rước mình,
bởi hôm nay cô là nhân vật quan trọng nhất.
o0o
Còn nhớ
khoảng năm 1997 gì đó, lúc ấy tôi còn là một cậu sinh viên đang học ở Hà Nội.
Cũng vào dịp giáp tết cổ truyền, Hà Nội bấy giờ đang vào mùa cưới nhộn nhịp.
Trước khi về quê ăn tết, tôi có được mời về dự đám cưới của một người quen ở
ngoại thành. Vì là vùng ngoại ô nên phong cảnh ở đây còn giữ được nét nên thơ,
con đê sông Đuống trải dài theo bước chân của đoàn nam thanh nữ tú bê tráp đi
ăn hỏi.
Vì lẽ cô
dâu và chú rể đều làm cùng cơ quan, nên địa điểm cưới hỏi được chọn là khoảng
sân rộng trước khu tập thể. Cô dâu quê ở Bắc Ninh, cách đây khoảng hơn bốn mươi
cây số. Theo dự định, hai vợ chồng sau khi cưới nhau sẽ ở tại một phòng trong
khu tập thể cơ quan. Đôi uyên ương còn khá trẻ, vì họ đều mới ra trường làm
việc được vài năm nay. Cũng bởi hai trẻ yêu nhau mặn nồng quá, nên hai bên gia đình
gấp rút cho tổ chức đám cưới ngay trong dịp này. Nghe loáng thoáng người ta
kháo nhau là cô dâu có bầu, bụng đã hơi phinh phính dưới làn áo cưới mỏng manh.
Nhà gái cũng thông cảm cho hoàn cảnh mới lập nghiệp của chú rể, nên chỉ nhận ít
tiền thách cưới gọi là.
Tối hôm
trước lễ cưới, mọi người cùng tập trung trước sân tập thể để làm bánh trái và trang
trí rạp cưới. Ban đêm trời lạnh, lại lất phất mưa phùn, cho nên từng toán người
tụ tập làm việc bên nhau cho thêm phần ấm cúng. Tiếng nhạc xập xình, xen lẫn
với tiếng nói cười rôm rả không ngớt. Chỗ chúng tôi thì làm bánh, những chiếc
bánh được cho vào khuôn có hoa văn rất đẹp, vì thế mà cái nào cũng đều tăm tắp
như nhau. Mấy chị lớn tuổi khéo tay hướng dẫn cho tôi cách làm, dù sao lúc ấy
tôi cũng chỉ là một cậu sinh viên vụng về nên được bày vẽ cẩn thận lắm. Mấy anh
khoẻ và nhanh tay hơn thì tập trung một chỗ làm thịt gà, họ làm cũng nhanh và
khéo chẳng khác gì ở các nhà hàng là mấy.
Bấy giờ đã hơn mười giờ tối, không khí ở rạp cưới vẫn
còn khẩn trương và tấp nập lắm.
Chợt có tiếng động cơ khua động màn đêm, rồi một chiếc xe máy chạy vòng vào
trong sân tập thể và dừng lại. Bước từ trên xe xuống là bố cô dâu, mặt mày ông nom
nhợt nhạt còn tóc thì rối bù vì mưa gió. Sau khi dặn anh lái xe ôm dừng ngoài
sân đợi, ông đi thẳng vào phòng chỉ huy của đại bản doanh - Nơi có chú rể và
những người tổ chức đám cưới tập trung bàn bạc. Người ta nghe tiếng bàn
cãi từ trong đó vọng ra, một lúc sau thì lớn dần và có vẻ như xảy ra xô xát thì
phải.
Người ta
nhìn nhau ngơ ngác mà chưa hiểu chuyện gì xẩy ra. Vừa lúc ấy thì thấy chú
rể thất thểu chạy đến chỗ mấy người đang làm thịt gà, giọng hớt hải:
- Ông cụ
đến để đòi...đòi thêm tiền...tiền cưới!...
Anh bạn
thân nhất nghe thấy vậy thì nộ khí xung thiên, ném vội con gà đang làm dở mà
đứng phắt lên:
- Bỏ
cưới luôn! Chúng tôi cũng đang định bỏ đây. Không cưới cheo gì nữa!...
Mấy chị làm
bánh sau khi hiểu chuyện, thì thầm với nhau:
- Rõ khổ!
Đêm hôm khuya khoắt, lại lạnh thế này. Ông cụ không ở nhà để ngày mai còn đi
đám cưới, lên đây làm gì cho tội kia chứ?...
- Ai lại
như vậy, con cái đang thiếu thốn, lo tiền cưới đã mệt hết hơi rồi, lại đòi thêm
tiền thách cưới nữa thì lấy đâu? Thật là làm tội con mình mà!...
Nghe
thấy vậy, anh bạn thân như lửa đổ thêm dầu, tức tối tung ngay cái bí mật quân
sự mà mọi người đều đang cố giữ kín:
- Cô dâu
chửa đẻ đến nơi rồi mà còn đòi này đòi nọ, không cưới thì chúng tôi càng
khoẻ!...
Chú rể
vội xông ngay vào, hai tay bịt lấy miệng anh ta, mắt láo liên như sợ mọi người
nghe thấy hết. Tuy vậy, trông dáng điệu anh bạn hãy còn tức giận và bất bình
lắm.
Rốt cục
thì mọi việc cũng được thoả thuận xong, bố cô dâu vui vẻ lên xe ra về
nhưng mặt thì tái nhợt hơn lúc đến. Cách thức giải quyết thế nào thì chỉ có những
người trong cuộc mới biết được, còn mọi người thì tha hồ mà bàn hươu tán vượn.
Kẻ thì nói nhà trai đồng ý thêm tiền nhưng đưa không đủ, người lại bảo là
sau khi biết tin con gái có bầu thì bố cô dâu không dám đòi thêm gì nữa cả...;
nói chung là mỗi người một ý.
Số là
đêm ấy bên nhà gái cũng ngồi uống rượu để bàn bạc chuyện đưa dâu ngày mai. Bố cô dâu
thì vui vẻ mà chẳng nhiêu khê gì cả. Chợt một ông chú họ, sau khi lấy tay
vân vê cặp râu con kiến bèn cất giọng khề khà:
- Theo ý
tôi thì tiền cưới của nhà trai là quá ít. Họ thấy mình thương con mà đâm ra
nhạt về phần lễ vật thì phải. Ông cứ thử hình dung xem, mình nuôi con mấy chục
năm, như thế thì có khác gì cho không người ta chứ?...
Bố cô
dâu đang gật gù, nghe nói vậy liền giật bắn mình. Sau một lúc ngẫm nghĩ, ông
thấy người kia nói đúng quá. Tự nhiên thấy xót cho con gái mình, cho nên mới
quyết định vớt vát thêm chút danh giá. Mấy người khác cũng nhỏ to hiến kế, kẻ
thì bảo nên đòi thêm tiền, người bảo thêm lễ vật. Nói chung là chỉ thêm chứ
không có bớt, càng nhiều lễ vật thì con gái mình càng được danh giá trước mặt
bàn dân thiên hạ. Thế là đang đêm mưa phùn gió bấc, bố cô dâu vội vàng bắt xe
ôm để vượt hơn mấy chục cây số để đến gặp đằng trai như đã kể.
Sáng hôm
sau, đám cưới vẫn được tổ chức long trọng và vui tươi như dự định. Cô dâu và
chú rể tay khoác tay, sánh bước bên nhau trong niềm hạnh phúc chứa chan. Nghe đâu sáu
tháng sau đó thì cô dâu trở đạ, rồi sinh hạ một bé gái kháu khỉnh và dễ thương.
Một mùa cưới nữa lại về, xe hoa và váy cưới lại rộn rã khắp
mọi nẻo đường. Nhiều người hạnh phúc vì có đôi, cũng lắm kẻ chạnh lòng vì chợt
nhận ra mình vẫn còn lẻ loi, đơn chiếc.
