Bãi đất
trống ngoài cánh đồng là nơi mà đám thiếu niên thường tụ tập để chơi trò đá bóng. Ở đây vắng vẻ, lại cách biệt
xóm làng nên lũ trẻ được tha hồ vui chơi thỏa thích mà chẳng hề sợ bị người lớn
rầy la. Trong đám này, Tân vốn là đứa nghịch ngợm nhất bọn, nhưng lại là một
cậu học trò thông minh, đỉnh ngộ. Vì vậy mà trong các cuộc chơi, cậu luôn làm
người chủ trò để mà dẫn dắt đám bạn của mình.
Cách sân
bóng của lũ trẻ chừng vài trăm mét về phía tây có một ngôi mộ cổ, xung quanh được
bao bọc bởi những đám cỏ và cây gai um tùm. Chẳng ai hiểu gốc tích của ngôi mộ,
chỉ biết nó đã nằm đây từ rất lâu, ít nhất cũng có đến vài trăm năm rồi. Tường
của ngôi mộ nứt kẻ, rễ cây leo bám được cả vào bên trong. Phía trước có mấy hàng
chữ nho không còn rõ nghĩa, lại bị đám rêu che phủ hết cả. Vì cái vẻ hoang vu
gai góc đó, mà xưa nay ít có ai dám bén mảng gần, ngay cả lũ trẻ cũng vậy.
Nhiều đêm trời tối, từ trong làng nhìn ra ngôi mộ cổ, người ta vẫn thường thấy
có một vầng hào quang chói lòa phát ra từ đó.
Bữa nọ
đám trẻ lại chơi đá bóng ở ngoài bãi hoang. Mặt trời đã đứng bóng, nhưng chúng
vẫn mãi mê vui chơi mà chưa chịu rủ nhau về. Chợt một đứa trong bọn, vì đá mạnh
quá mà quả bóng bay vọt ra ngoài sân, rồi lăn lông lốc mà mất hút trong đám gai
góc của ngôi mộ cổ. Lũ trẻ ngơ ngác nhìn nhau, đứa này đùn đẩy cho đứa kia,
nhưng rốt cục vẫn không có đứa nào dám vào để mà nhặt bóng cả. Vì đối với
chúng, khu một cổ vốn là vùng linh thiêng cấm địa xưa nay.
Thấy
lũ bạn tỏ ra lo lắng, Tân liền đứng ra, quả quyết:
- Để tao
vào nhặt cho!...
Nghe Tân
nói vậy, lũ trẻ liền reo hò mà tung hô cậu hết mình. Bỏ lại đám bạn nhút nhát đang
hò hét sau lưng, Tân lầm lũi đi men theo lối mòn rồi tiến dần về phía ngôi mộ
cổ. Lúc đến gần thì cậu không còn nhìn thấy đường vào đâu nữa, vì đã bị những đám
cây gai mọc kín mít mà che mất lối đi. Cậu bèn lấy hết can đảm, dùng hai tay vén
những cành gai tua tủa để mà cố gắng chui vào bên trong. Cả người Tân lúc này
bị những cây gai sắc nhọn móc vào tứ phía mà không tài nào nhúc nhích thêm được
nữa. Tân lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan, vào thì không được, mà muốn quay
ngược trở lại cũng không xong. Đang lúc cảm thấy bất lực, chợt Tân thấy mình
đột nhiên lọt thỏm vào bên trong tự lúc nào, giống như có ai đó vô tình mà đẩy
mạnh vào sau lưng vậy. Trước mặt cậu lúc này, ngôi mộ màu xám hiện ra lừng
lững, hình dáng khum khum giống như một chiếc mai rùa khổng lồ đang nằm im bất
động. Trống ngực Tân bấy giờ đập thình thình, nhưng cậu vẫn cố nén sợ hãi để mà
tập trung tìm kiếm quả bóng đã bị thất lạc. Kỳ lạ thật, rõ ràng là chúng bạn
đều nhìn thấy quả bóng lăn vào đây kia mà? Không lẽ là có ma dấu đi? Cậu lại dùng
tay vạch những bụi cây rậm rạp để mà tìm cho kỹ hơn. Bất chợt hai mắt Tân như
sáng lên, khi phát hiện thấy quả bóng đang nằm lọt thỏm trong một bụi cây gai ở
phía trên ngôi mộ. Vui mừng khôn xiết, Tân bèn nhón tay lên để nhặt quả bóng
xuống. Bất giác cậu bị một cây gai đâm vào ngón tay đau nhói. Rồi cậu cứ thế
lịm dần, một thoáng sau thì ngồi tựa lưng vào chỗ bức tường ngôi mộ mà thiếp
đi.
Tân thấy
mình đang đứng trước một ngôi nhà kiểu cổ, giống như nhà quan hồi xưa. Trước
thềm có trồng nhiều Dương Liễu và cây hoa với đủ màu sắc sặc sỡ. Tuy toát lên
cái vẻ quyền uy đài các, nhưng khung cảnh thì đổ nát hoang tàn. Những bức tường
rêu phong lừng lững đứng yên cho dây rợ mọc đầy. Chỗ phía ngoài, cánh cổng cao
lớn ngả nghiêng, ngói từ trên mái rơi xuống đất vỡ vụn thành từng mảnh. Cậu nghĩ
thầm: “Rõ là gia cảnh nhà quan đang đến hồi suy vi”. Rồi không dấu được sự tò
mò, cậu lần đến gần cánh cửa, đứng nép mình mà nhìn trộm vào bên trong. Tại thư
phòng, có một chủ nhân đang ngồi với dáng vẻ trang nghiêm. Ông ta ăn mặc theo
lối cổ, giống như trong các vở tuồng mà cậu vẫn thường hay được xem vậy. Người
đó chong đèn ngồi đọc sách, tay vuốt chòm râu bạc mà ngẫm nghĩ, nom thư thái an
nhàn.
Chợt
một đứa hầu nhỏ trạc tuổi cậu đi vào, chắp tay:
- Bẩm!
Người mà Tướng Công muốn gặp đã đến đây rồi ạ!
Ông quan
ngừng xem sách, cất giọng chậm rãi:
- Mời
tiến sĩ vào!
Cậu bé
dạ một tiếng dài rồi nhanh nhảu quay trở ra. Tân thấy thế thì sợ hãi mà lại đứng
nép vào chỗ cũ. Ra đến thềm, đứa hầu nhỏ chạy đến nắm lấy tay Tân mà kéo đi như
gió cuốn. Lúc đến cửa, nó dừng lại và nói:
- Cậu
vào đi! Quan lớn đang đợi đấy. Ngài coi trọng những người đèn sách và có trí
tuệ như cậu lắm.
Nghe
thấy vậy, Tân cũng bớt sợ hãi mà yên tâm theo vào.
Đứa hầu
nhỏ lại chắp tay:
- Bẩm
Tướng Công!...
Tướng
Công ngẩng lên, nhìn Tân từ đầu tới chân rồi hài lòng mà gật đầu. Đoạn ngài
đứng dậy, bước đến chỗ chiếc kệ, lấy ra một quyển sách cổ, miệng đọc hai câu
thơ:
“Thiên Thư tự cổ lưu truyền mãi
Hậu thế xem qua trí tuệ khai...”
Xong rồi
ông cầm quyển sách mà trao đến tận tay Tân. Cậu hồi hộp đón lấy cuốn sách, rồi
đánh bạo giở ra để xem. Thấy trong đó toàn những hình vẽ loằng ngoằng và các
ký hiệu thiên văn mà trí óc cậu chẳng hiểu được gì cả.
Tướng
Công trìu mến nói:
- Cậu là
người thông minh hiếu học, rất đáng để cho ta tặng quyển sách này. Nó là kiến
thức tâm huyết một đời của ta. Đây là con đường cậu sẽ đi, để mà giúp ích cho
đời. Khi nào cậu trở thành tiến sĩ rồi thì hãy nhớ đến ta…
Cậu ngạc
nhiên, hết lòng cảm tạ tướng công, rồi dấu cuốn sách vào bên trong áo.
Lúc này
Tân loáng thoáng nghe đứa hầu nhỏ gọi quan lớn là “Tướng Công Học Sĩ” gì đó,
rồi lại nghe thấy tiếng lũ bạn đang gọi mình ý ới. Sốt ruột vì các bạn đang
chờ, cậu vội vái chào tướng công mà xin được lui ra.
Tướng Công quay lại nói với đứa hầu nhỏ:
- Người
này sửa lại nhà cho chúng ta đây!
Nói rồi
khoát tay áo một cái mà đi vào, cảnh vật cũng tự nhiên biến mất.
Tân giật
mình tỉnh dậy, mới biết là mình vừa mới ngủ thiếp đi một lúc. Nhớ lại giấc mơ,
cậu liền sờ tay vào trong áo thì thấy cuốn sách lúc nãy vẫn còn ở đó. Ngoài
sân, lũ bạn vẫn thi nhau gọi chí choé:
- Tân
ơi! mang bóng ra đây.
- Tân
ơi! ngủ quên trong đó rồi à?
- Tìm
được bóng chưa?...
Tân vội
vàng nhặt quả bóng rồi chạy ra chơi tiếp với lũ bạn.
Từ
đó người ta thấy Tân học hành ngày một tấn tới, đầu óc thông tuệ khác thường.
Kết thúc bậc phổ thông thì cậu thi đậu ngay vào một trường đại học với số điểm
rất cao.
Ở trường
đại học, Tân miệt mài học tập ngày đêm, lúc nào anh cũng mơ ước và phấn đấu để mình
trở thành một nhà Thiên Văn Học tài
giỏi. Kết thúc khóa học, vì có thành tích xuất sắc mà anh được nhà trường cử đi
nghiên cứu sinh ở nước ngoài. Rồi sau mấy năm khổ học nơi xứ người, Tân tốt
nghiệp tiến sĩ ngành thiên văn học với kết quả loại ưu. Đồng nghiệp cậu ai cũng
vui mừng, vì đã có thêm một nhân tài trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học đầy khó
khăn này. Cậu bé Tân ngày nào, giờ đây đã trở thành một nhà thiên văn học xuất
sắc của Việt Nam và thế giới.
Sau khi
về nước, Tân thăm lại quê nhà sau bao năm xa cách. Anh nhờ người sửa sang và
xây cất lại ngôi mộ cổ khang trang. Ngài tiến sĩ còn cho đắp lên ngôi mộ dòng
chữ “Học Sĩ Tướng Công” thật là sắc sảo, công phu. Khi việc tu sửa đã xong, anh
thân hành mang quyển sách cổ đến đặt lên trước mộ, rồi thắp hương bái tạ.
Từ đó,
lần nào trở về quê thì tiến sĩ Tân cũng đến ngôi mộ cổ để mà thắp hương khấn
vái. Người ta nói rằng, sở dĩ trở thành một nhà thiên văn tài giỏi như vậy,
cũng là nhờ có quyển sách cổ mà lúc nào anh cũng cất giấu bên mình.